Από την ιστορικό - συγγραφέα, ξεναγό Άρτεμιν Σκουμπουρδή

Ορεινή Κορινθία
"Πίνοντας ήλιο Κορινθιακό διαβάζοντας τα μάρμαρα, δρασκελίζοντας αμπέλια θάλασσες" (Οδυσσέας Ελύτης) ερχόμαστε στην ορεινή Κορινθία.
Το σεργιάνι πάνω στις "θεϊκές κορφές της Κυλλήνης" κάτω στα ριζά τους, ανάμεσα σε οροπέδια, κοιλάδες, δάση και ποτάμια, προσφέρει εμπειρίες μοναδικές.
Ονειρεμένα τοπία απλώνονται παντού, στη μαγευτική κοιλάδα της Φλαμπουρίτσας, στα λιβάδια των πηγών του Σύθα, του Ζαχολίτικου και του Ολβίου ποταμού, στα σμαραγδένια δάση της Καρυάς και του Σαραντάπηχου, στο φενεάτικο κάμπο, στις λίμνες Δασίου και Μεγαγιάννη, στη Στυμφαλία, η ομορφιά περισσεύει...

Κυλλήνη
"Όρος απότομο - δασοσκέπαστο - πετρώδες και χιονοδαρμένο - με θεϊκές κορφές - το ψηλότερο βουνό της Αρκαδίας", με αυτούς τους χαρακτηρισμούς περιγράφεται η Κυλλήνη μέσα από την αρχαία ελληνική Γραμματεία. Και αναφέρεται ως όρος αρκαδικό καθώς η Κυλλήνη κατά την αρχαιότητα υπαγόταν στην Αρκαδία.
Το όνομα της οφείλεται στους "κύλλους" χώρους της, δηλαδή στις πολλές κοιλότητες και τα λακκώματα, που την χαρακτηρίζουν γεωμορφολογικά. Επίσης διαδεδομένη είναι η ονομασία "Ζήρεια" που, πιθανόν, προέρχεται από σλάβικη λέξη που σημαίνει βελανίδι.
Οι μοναδικές ομορφιές της Κυλλήνης, σε όλες τις εποχές του χρόνου, συνέδεσαν τις "θεϊκές κορφές" της με μύθους και θεούς. Στη δυτική πλευρά της κοιλάδας της Φλαμπουρίτσας εντοπίζεται το μεγαλοπρεπές σπήλαιο όπου κατά τη μυθολογία γεννήθηκε ο αγγελιοφόρος των θεών Ερμής. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.700μ., εκτείνεται σε 1.200τ.μ. και 8 θαλάμους και παρουσιάζει ένα σπάνιο λιθωματικό διάκοσμο, λευκό και εντυπωσιακό. Όπως εντυπωσιακοί είναι και οι μύθοι που πλαισιώνουν τον Κυλλήνιο Ερμή. Μητέρα του ήταν η Μαία, μία από τις επτά Πλειάδες που, και αυτές γεννήθηκαν στην ωραία Κυλλήνη από τον Άτλαντα και την Ωκεανίδα Πλειόνη.
Ο Μύθος θέλει τον Ερμή, κατά την πρώτη μέρα την γέννησής του, να περιπλανάται για να γνωρίσει τον κόσμο. Ανάμεσα στα πρώτα του ανδραγαθήματα συγκαταλέγονται η κατασκευή της πρώτης λύρας από το καβούκι μιάς χελώνας και η αρπαγή των βοδιών που ανήκαν στον Απόλλωνα. Ο πολυμήχανος Ερμής για να εξευμενίσει τον θεό του Ηλίου του χάρισε την πρωταρχική αυτή λύρα. Ακόμα και σήμερα μία από τις κορυφές της Κυλλήνης ονομάζεται Χελυδορέα, που σημαίνει εκδορά χελώνας, σε ανάμνηση του τρόπου κατασκευής του σπουδαίου μουσικού όργανου που επινόησε ο νεογέννητος θεός.

Ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αι. μ.χ.) αναφέρει την ύπαρξη ναού αφιερωμένου στον Ερμή και πιθανολογείται πως τα λείψανα ορθογωνίου κτιρίου στη κορυφή του λόφου Αίπυτου (σε κεντρικό σημείο του οροπεδίου με πανοραμική θέα) ταυτίζονται με ναό - τέμενος του αγγελιοφόρου των θεών.
Μέσα από τα ομηρικά έπη και τους ομηρικούς ύμνους δοξάζεται η Κυλλήνη, τόσο για τους χαριτωμένους μύθους, όσο και για την πλούσια χλωρίδα.
Σε όλη τη διάρκεια του χρόνου η φύση μοιάζει να ζωγραφίζει πολύχρωμα τοπία πάνω στα βουνά της Κυλλήνης. Ζωγραφιές με δένδρα, φυτά και άνθη ανάμεσα σε κελαρυστά νερά, πουλιά και ζώα. Χρώματα, σχήματα και ήχοι που εναλλάσσονται κάθε εποχή του χρόνου και συνθέτουν τη μοναδικότητα της ορεινής Κορινθίας.
Εικόνες θαυμαστού κάλλους που, δεν έχουν αλλάξει εδώ και 15.000 χρόνια και εκφράζονται μέσα από το παλαιό δημοτικό τραγούδι:

"Που ‘σουν πέρδικα κρυμμένη, που ‘ρθες το πρωί βρεγμένη;
Ήμουν ψηλά στα πλάγια, στις δροσιές και στα χορτάρια.
Έτρωγα τ’ Απρίλη χώμα κι ήμουν κόκκινη στο στόμα.
Έτρωγα το Μάη χορτάρι και το θεριστή σιτάρι
Και τον Αύγουστο σταφύλι κι είμαι κόκκινη στα χείλη"

Στυμφαλία
Γνωστή από την αρχαιότητα για τις περίφημες Στυμφαλίδες όρνιθες που συνδέονται με τον πέμπτο άθλο του Ηρακλή. Πρόκειται για τα μυθικά πουλιά με χάλκινα φτερά που προκαλούσαν φοβερές καταστροφές στη περιοχή και κατάφερε ο Ηρακλής να εξοντώσει με δηλητηριασμένα βέλη.
Η ονομασία προέρχεται από τον πρώτο οικιστή της περιοχής, το Στύμφαλο, αδελφό του βασιλιά Αιπύτου. Ο Αίπυτος, μανιώδης κυνηγός, έχασε τη ζωή του από δάγκωμα φιδιού και τον έθαψαν με τιμές στο όρος Γερόντιο. Ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αι. μ.χ.) αναφέρει πως είδε τον τάφο του, όμως οι αρχαιολόγοι, στις μέρες μας, ακόμα τον αναζητούν.
Η λίμνη της Στυμφαλίας, σε μέσο υψόμετρο 700μ., θεωρείται σπάνιος υδροβιότοπος, φιλοξενεί πάνω από 160 είδη ορνιθοπανίδας και φημίζεται για τα ενδημικά είδη της. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το σπάνιο ενδημικό είδος ψαριού "Phoxinellus Stymphalicus"
Η αρχαία Στύμφαλος βρισκόταν στα βόρεια κράσπεδα της λίμνης . Έχουν εντοπισθεί απομεινάρια από δημόσια κτήρια της αρχαίας Αγοράς, οχυρώσεις και ναοί. Μάρτυρας της αίγλης του παρελθόντος, τότε που μύθος και ιστορία έγραφαν, το πεπρωμένο του τόπου.

Αρχαία Φενεός
Κατά την αρχαιότητα, η ονομασία Φενεός ήταν θηλυκού γένους, ενώ σήμερα απαντάται ώς "ο Φενεός". Η περιοχή Φενεού σχηματίζει οροπέδιο με συγκέντρωση νερών από τα γειτονικά υψώματα και κυρίως από τη ροή του "Φονιάτικου" ποταμού. Για τη αποφυγή των πλημμυρών, οι αρχαίοι κατασκεύασαν ένα μεγάλου μήκους οχετό που οδηγούσε τα νερά μακρυά από τη καλλιεργούμενη γη. Και μάλιστα, αυτά τα αντιπλημμυρικά έργα απέδιδαν στον ήρωα Ηρακλή, που είχε ζήσει τα παιδικά του χρόνια στην εύφορη Φενεό.
Η περιοχή Φενεού (άλλοτε Αρκαδική) κατοικήθηκε από τα νεολιθικά ως και τα Ρωμαϊκά χρόνια. Πολυγωνικά τείχη στην ακρόπολη και λείψανα ιερών, ναών, βωμών, μαρτυρούν τη δόκιμη ανθρώπινη παρουσία ανά τους αιώνες. Ιερό Ασκληπίου των όψιμων ελληνιστικών χρόνων (ΒΔ υψώματα της Φενεάτικης πεδιάδας), Ιερό Αρτέμιδος όπου συλλατρευόταν ο Ίππιος Ποσειδών που ο μύθος θέλει να ιδρύεται από τον "πολύτροπον" Οδυσσέα, όταν βρήκε, εδώ, τα χαμένα άλογά του. Ακόμα και σήμερα στις ειδυλλιακές πλαγιές της Κυλλήνης υπάρχουν υπερήφανα άλογα σε ημιάγρια κατάσταση. Νά ‘ναι άραγε, οι φοράδες που αναζητούσε ο Οδυσσέας;
Σε λαμπρό ναό λατρευόταν και ο θεός της Κυλλήνης Ερμής, που απεικονίζεται στα φενεάτικα νομίσματα.
Εδώ, σημαντική λατρεία ήταν αυτή της θεάς Δήμητρας, που ως "Ελευσίνια" ή "κιδαρία" (από το λατρευτικό χορό "κίδαρι") συνέβαλλε στην ευόδωση της καρποφορίας. Σκόρπιες πέτρες που πάνω τους γράφτηκε η μακραίωνη φενεάτικη ιστορία.
Στην ακρόπολη, πάνω σε ναό της αρχαιότητας υψώθηκε παλαιοχριστιανική εκκλησία και αργότερα κοιμητήρι, μαρτυρούν τη συνέχεια της λατρείας...

Σαραντάπηχο
Ψηλά στα 1.300μ. μέσα σε πυκνό δάσος από αγέροχα μαυροπεύκα και έλατα εντυπωσιάζει το αλλοτεινά διάσημο Σαραντάπηχο. Από το 1927 ώς τα μέσα του 20ου αι., η περιοχή υπήρξε διεθνές κέντρο ψυχαγωγίας αλλά και θεραπείας πνευματικών παθήσεων. Ο Ιωάννης Σπυρόπουλος (1896 - 1973), Καθηγητής του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου, Δικαστής του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης και Ακαδημαϊκός, φρόντισε να αναδείξει την ιδιαίτερη πατρίδα του. Χάρη σ’ αυτόν και τις υψηλές γνωριμίες του το Σαραντάπηχο υπήρξε πόλος έλξης εκλεκτών επισκεπτών από Ελλάδα και εξωτερικό. Για την άνετη παραμονή τους, οικοδομήθηκε ένα τριώροφο σύγχρονο ξενοδοχείο με ηλεκτρογεννήτριες, με άνετους χώρους, με τηλεφωνικές συνδέσεις, με μεγάλες αίθουσες συγκεντρώσεων και ψυχαγωγίας, με γήπεδα ποικίλων αθλητικών δραστηριοτήτων. Παράλληλα οργανώνονταν καθημερινώς περίπατοι, εκδρομές και κυνηγετικές εξορμήσεις. Όλα αυτά γίνονταν κάτω από τη φροντίδα των οικογενειών Σπυρόπουλου, Λογοθετοπούλου, Αραβαντινού, οι οποίες είχαν τεράστιο πνευματικό, οικονομικό και κοινωνικό κύρος τότε ανα την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Γκούρα
Το όνομά της περιγράφει τη μορφολογία της περιοχής "τόπος πετρώδης όπου αναβλύζουν άφθονα νερά". Εντυπωσιάζει με τη λιθόστρωτη πλατεία, τα ιστορικά κτήριά της (αρχοντικά Οικονόμου και Σαρλή), την πέτρινη εκκλησία και τα παραδοσιακά της καφενεία.

Τρίκαλα
Από τις σπουδαιότερες κοινότητες της τουρκοκρατίας με μεσαιωνικό κάστρο, πατρίδα της γνωστής οικογένειας των Νοταραίων.

Πελλήνη
Στη βόρεια άκρη της ράχης "Τσέρκοβα" εντοπίζεται η ύπαρξη ακροπόλεως της αρχαίας Πελλήνης. "Ζούγρα" είναι η σημερινή ονομασία της περιοχής που ταυτίζεται με την άλλοτε γνωστή Πελλήνη (από το μεσαιωνικό "ζύγρα" - "διύγρα" της αρχαιότητας).
Στην ακρόπολη, πάνω σε ναό της αρχαιότητας υψώθηκε παλαιοχριστιανική εκκλησία και αργότερα κοιμητήρι, αδιάψευστοι μάρτυρες της ιστορικής συνέχειας...

Για την παραχώρηση υλικού θερμά ευχαριστούμε
τις κυρίες Δήμητρα Καμαρινού και Έφη Παπαδημητρίου - Σπυροπούλου.